10 tips: Wat doen als de grens van een kind wordt overschreden?

Lichamelijk contact hoort bij het dagelijkse werk van pedagogisch medewerkers in de kinderopvang: knuffelen, een potje stoeien, een arm om een kind heen slaan als het verdrietig is. Soms ontaardt lichamelijk contact in grensoverschrijdend gedrag. Wanneer is dat zo en wat kan je dan het beste doen?

Kruipende baby

Elke organisatie heeft baat bij een protocol grensoverschrijdend gedrag waarin precies staat wie wat doet als er signalen zijn van grensoverschrijdend gedrag. Grensoverschrijdend gedrag is een lastig en emotioneel beladen probleem. Om je te helpen hiermee om te gaan geven we je deze 10 vuistregels:

10 TIPS

  1. Weet wat grensoverschrijdend gedrag is
  2. Neem een ‘niet-pluis-gevoel’ serieus
  3. Bespreek kleine overschrijdingen direct met de betreffende collega en betrek de leidinggevende
  4. Zorg voor een veilig klimaat op de groep
  5. Stimuleer weerbaarheid van kinderen
  6. Wees alert op (gedrags-)signalen van kinderen en neem deze serieus
  7. Weet hoe je moet reageren op bezorgde ouders
  8. Ken het protocol grensoverschrijdend gedrag van je eigen organisatie
  9. Stel gedragsregels op, gebaseerd op de gedragscode van jouw organisatie
  10. Wees een rolmodel en leef de gedragsregels voor

Meer leren? Volg de mini-cursus

Grensoverschrijdend gedrag

Kindermishandeling vindt niet alleen in de thuissituatie plaats. Ook beroepskrachten en vrijwilligers kunnen de grenzen van kinderen overschrijden. Dat noemen we ‘grensoverschrijdend gedrag’. Grensoverschrijdend gedrag kan psychisch, lichamelijk of seksueel zijn. Het gaat om structureel pesten, uitschelden, slaan of schoppen. Het kind seksueel benaderen of intimideren. Als een kind gedrag ongewenst, onprettig of bedreigend vindt, is het per definitie grensoverschrijdend. Een arm om een kind heen slaan als het verdrietig is, is niet grensoverschrijdend, behalve als het kind dat niet wil.

Grensoverschrijdend gedrag is soms moeilijk te herkennen. Vaak is het gedrag of een situatie die niet helemaal klopt. Kleine overschrijdingen echter kunnen leiden tot nog schadelijker gedrag. Spreek de collega in kwestie aan en zorg ervoor dat de leidinggevende ook op de hoogte is.

Als pedagogisch medewerker ben je medeverantwoordelijk voor de veiligheid en het welzijn van de kinderen. Een veilig klimaat is essentieel. Met iets oudere kinderen spreek je open en regelmatig over gevoelens van veiligheid: wanneer voel je je veilig, wanneer niet, wat kan je doen als je je onveilig voelt? Ook leer je kinderen dat zij baas zijn over hun eigen lijf, dat zij hun grenzen mogen aangeven en die bij een ander respecteren.

Elk kind is anders

Kinderen wiens grenzen zijn overschreden laten dat op verschillende manieren zien: sommigen trekken zich in zichzelf terug, anderen worden opstandig en boos of heel druk. Het kan zijn dat een kind er zelf over vertelt: neem dat serieus. Ook ouders kunnen zorgen uiten. Neem ook die serieus: ouders kennen hun kind als geen ander en voelen vaak haarfijn aan dat er iets aan de hand is.

Elke organisatie zou over een protocol grensoverschrijdend gedrag moeten beschikken. Waarin precies staat wie wat doet als er signalen zijn van grensoverschrijdend gedrag. Grensoverschrijdend gedrag is een ingewikkeld en emotioneel beladen probleem, dat ernstige gevolgen kan hebben voor alle betrokkenen. Deze tien vuistregels geven je houvast bij het voorkomen, herkennen en aanpakken van grensoverschrijdend gedrag: