Wat is het effect van steun en hulp bij huiselijk geweld?

De centrale vraag van het onderzoek was: Wat is er nodig is om het geweld blijvend te stoppen? In de pers kwam vooral de conclusie naar voren dat veel van deze kinderen zelf ook geweld gaan gebruiken, bijvoorbeeld naar hun ouders. Maar er is meer te melden over dit Verwey-Jonker-onderzoek dat onderdeel is van een langlopende studie die van start ging in 2009. Eerder verschenen Doorbreken geweldspatroon vraagt gespecialiseerde hulp (2014) en Kwestie van lange adem (2020).

Neemt het geweld af?

De resultaten laten zien dat de aanpak van huiselijk geweld in de loop der jaren steeds iets beter gaat. In 21% van de partnerrelaties en gezinnen is het geweld daadwerkelijk na een jaar gestopt.

Ook het ernstig en veelvuldig geweld (meer dan 22 incidenten op jaarbasis of één of meer ernstige incidenten) in huishoudens is afgenomen van 85% bij de eerste meting tot 64% bij de tweede meting. Ondanks deze afname van het geweld, is nog steeds in bijna tweederde van de huishoudens sprake van veel of ernstige kindermishandeling en/of partnergeweld, een jaar na de melding bij Veilig Thuis. Vooral de complexiteit van het probleem zorgt ervoor dat het moeilijk is om het geweld te laten stoppen.

Complexe problemen

Om grip te krijgen op die complexiteit is, naar aanleiding van de tweede studie, het hulpmiddel ‘Gezinsprofielen’ ontwikkeld door Verwey-Jonker samen met Augeo Foundation. Hoewel ieder gezin natuurlijk uniek is, hebben de onderzoekers profielen kunnen onderscheiden, gebaseerd op het probleem in het gezin dat het meest op de voorgrond staat. Dit hulpmiddel helpt je bij het herkennen en uitsluiten van bepaalde geweldspatronen. Ook helpt het je beter begrijpen wat er in een gezin aan de hand kan zijn en welke hulp daarvoor het best ingezet kan worden.

Hoe zit het met de hulp aan kinderen?

Waar in de vorige studie nog maar de helft van de kinderen daadwerkelijk hulp kreeg, zien we nu dat driekwart van de kinderen een vorm van formele hulp krijgt. Opvallend is dat docenten en het schoolmaatschappelijk werk zowel door kinderen als ouders genoemd worden als belangrijke bron van hulp en ondersteuning. Tegelijkertijd hebben jongeren die thuis opgroeien in een onveilige situatie over het algemeen een minder goede relatie met hun leraar/mentor dan jongeren in het algemeen in Nederland.

Verder blijkt dat meer kinderen met klinische traumaklachten hulp krijgen dan in de vorige studie. Toch krijgt nog steeds 60% van deze kinderen nog geen psychiatrische of traumagerichte hulp.

Hoe zit het met de hulp aan volwassenen?

De laatste studie toont bovendien aan dat de hulp die volwassenen ontvangen gerichter ingezet wordt op hun problemen. Zo krijgt een ruime meerderheid van de volwassenen met traumaklachten of met vier of meer jeugdtrauma’s psychiatrische hulp.

Partners zonder kinderen ontvangen andere hulp dan volwassenen met kinderen; zij krijgen vaker hulp aangeboden krijgen van de gespecialiseerde aanpak huiselijk geweld dan volwassenen met kinderen. Ook hebben zij meer traumaklachten en krijgen daarvoor vaker psychiatrische hulp.

In de hulp aan gezinnen is nog steeds te weinig aandacht voor het problematisch alcoholgebruik van zowel ouders als partners zonder kinderen. Slechts een zeer klein percentage van de mensen die zelf aangeven dat er sprake is van middelenproblematiek bij henzelf of hun partners krijgt hulp van de verslavingszorg. Van de plegers geeft maar een klein deel aan dat zij hulp krijgen in de vorm van agressiebeheersing of sociale vaardigheden.

Wat kunnen we hier nu mee?

Het onderzoek maakt duidelijk dat er meer aandacht moet komen voor het analyseren van wat er echt speelt in de gezinnen om het geweld daadwerkelijk te stoppen. Begrijpen waarom en welk geweld plaatsvindt en welke rol het speelt in relaties, zowel tussen ouders en kind, en tussen ouders of (ex)partners onderling, is cruciaal om effectieve hulp te kunnen bieden.

Vijf belangrijke conclusies:

1. Geweld moet stoppen
2. Goede gezamenlijke en verklarende analyse van gezin en geweld zijn noodzakelijk
3. Samenwerking is nodig
4. Hulpaanbod (zeker ook voor plegers) is nodig
5. Verdiepende studie en continue monitoring zijn nodig

Bij deze derde studie is er ook onderzoek gedaan naar de veerkracht van de gezinsleden. De resultaten daarvan worden nog dit jaar bekend gemaakt.