1. Actueel
  2. Wat kun je doen voor een kind als je vermoedt dat het onveilig is?

Wat kun je doen voor een kind als je vermoedt dat het onveilig is?

‘Het meisje uit Vlaardingen’ dat ernstig werd mishandeld, is totaal aan haar lot overgelaten en haar kinderrechten zijn genegeerd. Dat blijkt uit het inspectierapport. Ze vertelde dat ze werd mishandeld maar ze werd door de betrokken organisaties ‘aan haar lot overgelaten’ aldus inspectie. Niemand wil dit, en toch is het gebeurd. Iedereen die werkt met kinderen of gezinnen kan soms het idee krijgen dat er iets niet klopt, dat het onveilig is, of dat er ‘iets’ aan de hand is. Wat moet je dan doen? Want niets doen is geen optie.

Als je een vermoeden hebt van kindermishandeling of huiselijk geweld, ga je – als professional – áltijd de stappen van de meldcode volgen. De inspectie benadrukt dit ook in haar rapport bij de aanbevelingen. Dat betekent overigens lang niet altijd dat het tot een melding komt. Bij het doorlopen van de stappen kan ook blijken dat er (gelukkig) niets aan de hand is, dan sluit je de meldcode weer af.

Wat als een kind onthult dat het onveilig is?

Soms onthult een kind dat het thuis in de knel zit. Dit was ook het geval bij het meisje uit Vlaardingen, zij vertelde dat ze werd mishandeld. Als een kind uit zichzelf hulp vraagt aan een professional betekent dat meestal dat het kind in een acute crisis verkeert en dat er heel zorgvuldig moet worden gehandeld. ‘Disclosure’ is dan ook expliciet in het afwegingskader van de meldcode opgenomen (stap 4) als een zwaarwegend signaal van mogelijk ernstige onveiligheid. Bij vermoedens van acute of structurele onveiligheid, meld je altijd bij Veilig Thuis.

Tip - Meer over onthullingen van kinderen
Lees het artikel ‘Zal ik wel of niet vertellen over wat thuis gebeurt?’

Meldcode starten

Maar lang niet altijd is er zo’n onthulling, vaker vallen je als professional dingen op waardoor je het vermoeden kan krijgen dat een kind niet veilig is. Dan start je de meldcode. De meldcode is een vijfstappenplan en helpt je om eerder en beter te handelen als je een vermoeden hebt dat iemand binnen een gezin thuis mishandeld, verwaarloosd of seksueel misbruikt wordt. Het klinkt allemaal heel eenvoudig om die meldcode-stappen te volgen. Maar werken met de meldcode is soms best lastig en moet zorgvuldig gebeuren.

Tip - Wijzer met de meldcode
Onder de naam ‘Wijzer met de meldcode’ vind je een schat aan informatie in de vorm van vele praktijktips van professionals, oefeningen, een themamagazine en een praktische gesprekshandreiking met herkenbare casussen.

Echt luisteren

Een van de stappen van de meldcode (stap 3) is ‘Praat met ouders en het kind’. En met name het echt luisteren en betrekken van het kind, wordt weleens overgeslagen. Of, op zo’n manier gedaan, dat het kind totaal niet het idee heeft dat er naar hem of naar geluisterd wordt. Het meisje uit Vlaardingen is te weinig alleen en diepgaand gesproken over de signalen, ondanks dat de meldcode en andere protocollen dit voorschreven. Als Augeo Foundation maken we ons er hard voor dat juist kinderen die nare levenservaringen hebben, zich gezien, gehoord en gesteund voelen. En de jongeren van onze Augeo Jongerentaskforce benoemen dit niet voor niets in hun manifest: Zie ons. Hoor ons. Steun ons. Praat met ons.

Tip - Oefeningen Kind Centraal
Wil je meer weten en leren over hoe je – bij een vermoeden van kindermishandeling - een kind echt kan betrekken? Bekijk de zes oefeningen van Kind Centraal.

Goed samenwerken én verantwoordelijkheid nemen, ook bij overdracht

Zorg verder dat je goed geschoold bent, de wettelijke kaders en protocollen kent en daar naar handelt. Maak plannen en spreek af wie wat doet. Werken met de meldcode, doe je niet alleen. Dat betekent overigens ook dat je bijvoorbeeld checkt of afspraken zijn nagekomen, of er is gehandeld na overgedragen verantwoordelijkheid. Bij het meisje uit Vlaardingen is ontzettend veel misgegaan in de naleving van afspraken en controle op de kwaliteit van elkaars handelen. Dit geldt zowel tussen collega’s van dezelfde organisatie als tussen collega’s van verschillende organisaties. Je blijft wettelijk verantwoordelijk tot je zeker weet dat een ander het correct heeft overgenomen.

Tip - Oefencasus: Samen leren van calamiteiten
Samen leren van calamiteiten is speciaal ontwikkeld voor professionals die deel uitmaken van wijkteams en multidisciplinaire zorgteams. Het doel van de oefencasus is het bewustzijn en de competenties van deze professionals te vergroten en het samenwerken aan veiligheid in kwetsbare gezinnen te verbeteren.

Verdere punten naar aanleiding van het inspectierapport

Een aantal conclusies die verband houden met het inspectierapport ‘Casusonderzoek pleegzorg meisje Vlaardingen’ van 30 januari 2025 is hierboven beschreven. Nog een aantal punten ter aanvulling:

  • Het meisje had geen vertrouwenspersoon. Ieder kind in een pleegezin zou een vertrouwenspersoon moeten hebben.
  • Er was geen passende hulp en begeleiding voor haar. Ook niet na ernstige zorgsignalen zoals een ziekenhuisopname vanwege ernstig letsel was er geen passende hulp. Ze is lichamelijk niet adequaat onderzocht. Bij lichamelijk letsel moet er altijd afstemming zijn met een vertrouwensarts en is er altijd de afweging om te melden bij de politie.
  • Haar verhaal dat zij werd misbruikt werd niet geloofd nadat pleegouders het ontkenden. Dit duidt op tunnelvisie: de ouders waren gescreend en de gecertificeerde instelling ging er van uit dat het kind er dus veilig was. Ook nadat er al twee kinderen uit huis waren geplaatst. Na een onthulling van een kind over mishandeling moet áltijd de meldcode ingezet worden en kom je in stap 4 bij het afwegingskader op melden.
  • De privacywetgeving biedt ruimte om te handelen en signalen van onveiligheid te delen.
  • Ieder kind heeft recht op verbinding met zijn ouders, zorg daarvoor!
  • Hele gezinnen inclusief pleegkinderen zouden bij één huisarts ingeschreven moeten zijn, zodat er beter verbanden in een gezin te zien zijn.