Cookie melding
Augeo gaat zeer zorgvuldig om met haar informatie en zal deze gegevens nooit aan derden ter beschikking stellen.
Kinderrechten: hoe pas je ze toe in de praktijk?
4 concrete stappen waarmee je vandaag al kunt starten
Kinderrechten; het klinkt misschien als iets voor juristen of beleidsmakers, maar niets is minder waar! Ze vormen juist een praktisch kompas voor alle professionals die met kinderen werken. Of je nu werkt in de jeugdhulp, het onderwijs, de kinderopvang, de gezondheidszorg of het sociaal domein; als professional heb je de plicht te zorgen dat kinderrechten worden nagekomen. Maar hóe doe je dat?
In het kader van 30 jaar kinderrechten in Nederland, duiken we de komende maanden dieper in het onderwerp kinderrechten en brengen we in aanloop naar de Internationale Dag voor de Rechten van het Kind op 20 november 2025 een serie berichten over kinderrechten uit. In het eerste artikel ‘Kinderrechten in jouw werk; wat moet je daarmee?’ bespraken we waarom kinderrechten ertoe doen. In dit tweede artikel uit de serie, gaan we in op wat het betekent om kinderrechten toe te passen in gesprekken met kinderen en ouders, bij het maken van beslissingen of in samenwerking met collega’s.
Geen aparte taak
Het toepassen van kinderrechten is geen aparte taak. Het is verweven met professioneel handelen. Door actief te luisteren, tijdig te handelen, kritisch naar beleid te kijken en samen te werken, geef je kinderrechten écht handen en voeten in jouw organisatie. We geven vier concrete stappen waarmee jij vandaag al kunt starten.
1. Luister actief naar kinderen
Kinderen hebben het recht op inspraak in beslissingen die hen aangaan (artikel 12 van het Kinderrechtenverdrag). Dat klinkt misschien vanzelfsprekend, maar vraagt om échte aandacht en soms een kleine aanpassing in je manier van werken.
Wat kun je doen?
- Een kind kan pas echt inspraak hebben als het weet waar het over gaat. Gebruik dus begrijpelijke, kindvriendelijke taal
- Stel vragen aan het kind. En stel open vragen: vraag bijvoorbeeld niet alleen ‘Gaat het goed met je?’, maar ook ‘Wat zou jij graag anders willen?’.
- Neem de zorgen en ideeën van het kind serieus: laat merken dat je luistert, vat samen en stel vervolgvragen.
- Geef terugkoppeling: leg uit wat je met de input doet. Daarmee versterk je het vertrouwen van het kind.
Het is niet altijd zo dat kinderen het beter weten of gelijk hebben, maar ze brengen wel hun eigen, andere perspectief in. Het is belangrijk om dat op dezelfde manier te wegen en mee te nemen, net zoals je doet met de input van anderen.
Praktijkvoorbeeld
Een jeugdhulpverlener betrekt een kind actief bij het opstellen van het hulpverleningsplan. Het kind mag keuzes aangeven, bijvoorbeeld over wie er bij gesprekken aanwezig is.
Tip | Wil je op een leuke manier aandacht besteden aan kinderrechten in de klas? Het ‘Ken je rechten-lesmateriaal’ van UNICEF vertelt leerlingen over de verschillende kinderrechten en wat die voor hén betekenen.
Extra tip | De Kleine ambassade biedt complete lesprogramma’s voor het primair onderwijs aan waarmee de klas direct aan de slag kan.
2. Weet wanneer je moet handelen
Kinderrechten leggen de basis voor de bescherming van kinderen tegen geweld, verwaarlozing en mishandeling (artikel 19 van het Kinderrechtenverdrag ). Als professional heb je hierin een signalerende én handelende taak.
Wat kun je doen?
- Herken signalen van (kinder)mishandeling, verwaarlozing of onveiligheid.
- Maak gebruik van de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling indien nodig.
- Durf te overleggen als je je zorgen maakt en meld als dat nodig is.
Praktijkvoorbeeld
Een leerkracht twijfelt over de thuissituatie van een leerling. Na overleg met de intern begeleider wordt eerst advies gevraagd aan Veilig Thuis en op basis daarvan wel of niet een melding bij Veilig Thuis gedaan. Samen wordt gekeken welke hulp nodig is.
Tip | Werken met de meldcode is soms best lastig en moet zorgvuldig gebeuren. Op de website van Augeo Foundation vind je een schat aan informatie. Denk aan praktijktips van professionals, oefeningen, webinarcompilaties, een themamagazine en een praktische gesprekshandreiking met herkenbare casussen.
3. Gebruik kinderrechten als leidraad in beleid- en besluitvorming
Organisaties die met kinderen werken, hebben de verantwoordelijkheid om kinderrechten mee te nemen in hun beleid en werkwijze. Dat betekent: niet alleen incidentgericht, maar juist op een structurele manier. Zijn kinderrechten goed verankerd in het beleid? Dan helpt dat jou als professional om ze ook daadwerkelijk toe te passen in de praktijk. Tegelijkertijd zie waar het in de uitvoering goed gaat of schuurt en juist die signalen zijn weer waardevolle input voor het beleid.
Wat kun je doen?
- Check of de rechten van het kind terugkomen in beleid, protocollen en trainingen.
- Stel de vraag bij elke beleidskeuze: wat betekent dit voor het kind?
- Denk mee in je team of organisatie over kindvriendelijke aanpassingen.
Praktijkvoorbeeld
Een gemeente ontwikkelt beleid voor armoedebestrijding. Een jeugdprofessional pleit ervoor om jongeren zelf mee te laten praten en kinderrechten te betrekken in de beleidsanalyse.
Tip | De Kinderrechtentoets van de Kinderombudsman geeft je handvatten om bij het vormgeven van wet- en regelgeving en beleid kinderrechten voorop te stellen. Volg de vier stappen om te komen tot de beste besluiten voor kinderen.
4. Werk samen met andere professionals
De bescherming en versterking van kinderrechten lukt het beste in samenwerking. En samenwerking werkt het beste als iedereen uitgaat van hetzelfde uitgangspunt: het belang van het kind staat centraal. Vaak zijn er meerdere professionals betrokken bij een kind en juist dan is goede communicatie en afstemming cruciaal.
Wat kun je doen?
- Bouw aan korte lijnen met collega’s in andere domeinen (denk aan school, jeugdzorg, huisarts, wijkteam).
- Werk vanuit hetzelfde uitgangspunt: het belang van het kind.
- Spreek elkaar aan als kinderrechten in het gedrang komen.
Praktijkvoorbeeld
Een jeugdverpleegkundige en een schoolmaatschappelijk werker stemmen af over zorgen rondom een leerling. Ze maken afspraken over wie wanneer contact legt met het gezin en welke stappen worden gezet.
Tip | Effectief werken aan veiligheid doe je samen vanuit een gedeelde visie. Wat is belangrijk bij samenwerking en waar moet je op letten? Op onze website vind je veel handige informatie, tips en tools voor samenwerken aan veiligheid in de praktijk.
Augeo Foundation is kernlid van het Kinderrechtencollectief, samen met Defence for Children, de Nationale Jeugdraad, Kinderpostzegels, Save the Children en Terre des Hommes. Het kinderrechtencollectief heeft de missie om ervoor te zorgen dat de rechten van kinderen in Nederland gewaarborgd zijn.
Kom meer te weten over kinderrechten ›