Onderzoek naar psycho-educatie animaties over trauma

Psycho-educatie bestaat uit voorlichting over psychische problemen of traumatische ervaringen die iemand heeft meegemaakt. Het helpt kinderen en jongeren hun eigen emoties en gedrag beter te begrijpen. En het geeft meer inzicht in de achtergrond van hun stress en trauma. Ook leer je hoe je hiermee omgaat. Op deze manier draagt psycho-educatie bij aan het veerkrachtig functioneren van kinderen en jongeren.

De psycho-educatie animaties van Augeo Foundation zijn primair bedoeld voor professionals die werken met getraumatiseerde kinderen. Ze kunnen deze gebruiken in gesprekken met kinderen, jongeren en ouders. De animaties zijn ontwikkeld samen met trauma-therapeuten en jongeren van de Augeo Jongerentaskforce.

Het onderzoek had betrekking op de volgende vier animaties:

• Window of tolerance
• Zelfregulatie
• De onzichtbare koffer
• Trauma en triggers

Het onderzoek vond plaats via een survey bij zo’n zestig professionals die de animaties gebruiken in hun werk, negen interviews met professionals en twee groepsbijeenkomsten met ouders en ervaringsdeskundigen.

Uitkomsten

Professionals zijn positief over de animaties, vinden deze nuttig en gebruiken ze veel. Gemiddeld waarderen professionals de toegevoegde waarde van de animaties met een 4,6 van de 5. Het grootste voordeel is dat de animaties de theorie op een duidelijke en vlotte manier uitleggen, aldus de professionals. Ook ouders geven aan de animaties erg waardevol te vinden en hadden gewild dat zij daar vroeger ook toegang tot hadden gehad. 

‘Echt informatief. Dat je getriggerd kan worden door verschillende dingen, die je dan aan een ervaring doen herinneren, door bijvoorbeeld geluiden of stemmen.’
Een ouder over Trauma en triggers

De animaties werken ontschuldigend, doordat ze laten zien dat iemand zelf niets kan doen aan stress-reacties of -gedragingen.

‘Het is fijn dat het duidelijk was dat het onbewust gaat, dat je lichaam gewoon reageert. En dat je je lichaam kan leren andere reacties te vertonen. Dat is eigenlijk de boodschap.’
Een jongere over de animatie Zelfregulatie

Daarnaast komt naar voren dat de animaties door een bredere doelgroep worden gebruikt dan waar ze in eerste instantie voor gemaakt zijn. Niet alleen jeugdhulpverleners, maar ook bijvoorbeeld professionals in het onderwijs maken gebruik van de animaties.

Vergelijking animaties

De animatie ‘Window of tolerance’ is het meest bekend (deze bestaat ook het langst) en professionals gebruiken deze het vaakst in hun werk. Zij gebruiken de animatie vaak voor bewustwording over de effecten van trauma, eventueel gecombineerd met andere animaties, zoals ‘Zelfregulatie’. Deze laatste animatie wordt ook door ouders heel duidelijk gevonden. Jongeren geven aan graag nog wat meer voorbeelden in deze animatie te zien zodat het herkenbaarder wordt. De animatie ‘Onzichtbare koffer’ daarentegen wordt als heel toegankelijk gezien en de metafoor van de onzichtbare koffer met bijbehorende visualisaties is heel duidelijk. De animatie ‘Trauma en triggers’ geeft helder inzicht in het eigen gedrag en dat van anderen.

‘De animatie ’Window of tolerance’ gebruik ik bijna bij elke casus, dus ik denk dat dat we daar ook wel een startpunt hebben in van wat zie je en ook om een beetje inzicht te krijgen in wat ouders zien bij hun kinderen en of ze daar voldoende zicht over hebben.’
Gezinsbehandelaar en preventiemedewerker

‘Ja ‘Onzichtbare koffer’ vond ik heel, heel goed (…) kinderen leggen zichzelf regels op. Ja, dat had ik ook heel erg. Dus dat dat vind ik heel mooi. En wat ik ook wel tof vind is dat daarin zit dat eenzelfde gebeurtenis voor twee mensen totaal iets anders kan betekenen.’
Ervaringsdeskundige jeugdhulpverlener

‘Ik vind het perfect (...) ik denk echt van wow ik ben wel blij dat dit bestaat. Ja, en ik hoop dat meer mensen hier gebruik van maken. (...) die beeldspraak vind ik gewoon heel tof. Die blauwe plek is heel interessant, want zelf is dat bij mijn therapie ook voorbijgekomen en dat vond ik zo, dat ik dacht oh ja, dan snap je ineens wat er gebeurt of zo.’
Jongere over Trauma en Triggers

Het gebruik

De animaties worden behalve voor psycho-educatie, ook gebruikt voor onder andere trainingsdoeleinden, zoals ter illustratie in lezingen en workshops en teamvergaderingen. De animaties hebben dus ook een belangrijke educatieve functie. Gemiddeld genomen worden de animaties gebruikt bij kinderen vanaf een jaar of zeven, acht.

Professionals zetten de animaties op verschillende manieren in: bijvoorbeeld in combinatie met ander materiaal of ze bekijken de animatie samen met een kind of ouder in een gesprek. Alle groepen respondenten benoemen dat het belangrijk is dat de animaties met begeleiding worden gekeken. Ouders geven daarbij specifiek aan het belangrijk te vinden dat alleen professionals die specifieke kennis hebben over traumatisering de animaties inzetten.

‘Die animatie over zelfregulatie gebruik ik vaak wanneer kinderen heel erg buiten zichzelf zijn als ze reageren, dus dat ze heel erg buiten proportie reageren (…). De stap daarvoor is natuurlijk de co-regulatie, dus dat je dat samen gaat doen en dat je je kind daarbij ondersteunt.’
Gezinsbehandelaar en preventiemedewerker