Wat is onveilige hechting?

Hechting gaat om de vraag: zie je mij? Zie je wie ik ben en wat ik nodig heb? Het gaat om de band die een kind vormt met zijn ouders of verzorgers. In de eerste vijf levensjaren wordt het fundament daarvoor gelegd, vertelde orthopedagoog en gz-psycholoog Truida de Raaf tijdens het Medilex-congres ‘Onveilig gehecht’. Wanneer een kind opgroeit met sensitieve en betrouwbare ouders, ontwikkelt het een basisveiligheid, een gevoel van behagelijkheid, zelfvertrouwen, zelfstandigheid en creativiteit. Maar gaat daar iets mis in die eerste jaren ─ bijvoorbeeld wanneer ouders niet de juiste zorg kunnen bieden of er onvoldoende voor het kind kunnen zijn ─ kan er juist angst, wantrouwen, onzekerheid, eenzaamheid en een gevoel van machteloosheid ontstaan bij het kind. Het kind leert dan niet dat te vertrouwen op de beschikbaarheid van de ouder. Dan kan er sprake zijn van een ‘onveilige hechting’. Dat zie je bijvoorbeeld terug in de klas bij kinderen met minder concentratievermogen, ze zijn sneller ontregeld, ze hebben meer moeite met sociale relaties en meer angst of woede. En dat neemt het kind de rest van zijn leven mee, aldus Truida. Door je als professional bewust van te zijn van wat achter dit gedrag schuilgaat, en vanuit een 'hechtingsbril' naar deze kinderen te kijken, kan je veel meer voor hen betekenen.

Er zijn verschillende hechtingsstijlen, met daarbij verschillende soorten gedrag.

Kan het nog goed komen?

Gelukkig kan een kind ook nog op latere leeftijd veilige hechtingsbanden ontwikkelen. Het zal meer zelfvertrouwen kunnen ontwikkelen en zal bijvoorbeeld relaties beter kunnen aangaan. Als professional kun je het kind de veiligheid en ondersteuning bieden waar het eigenlijk naar op zoek is. Daar hoef je geen therapeut voor te zijn, ook bijvoorbeeld onderwijsprofessionals kunnen hier een belangrijke rol in spelen door betrouwbaar te zijn.

Hoe kun je een kind helpen?

'Hechten is een vorm van weven', vertelt Riet Fiddelaers-Jaspers expert op het gebied van verlies, rouw en trauma. Daarbij zijn veiligheid, voorspelbaarheid, betrouwbaarheid, co-regulatie en verbinding sleutelwoorden. En dat kan je als professional (of betrouwbare volwassene) bieden. Door het kind te zien, te begrijpen waar zijn gedrag vandaan komt en door een kalme volwassenen te zijn die de juiste grenzen stelt bij het kind. Het kind leert daardoor dat het wél veilig is en dat het kan vertrouwen op anderen.