Chronische stress bij kinderen

Allemaal ervaringen die langdurige, chronische stress veroorzaken en de gezondheid en het welzijn van kinderen ernstig kunnen beschadigen. Soms tot ver in hun volwassen leven.

Gevoelens van stress

Iedereen voelt weleens stress. Stress is normaal en onvermijdelijk. In een gevaarlijke situatie zijn stressgevoelens zelfs functioneel, omdat deze ervoor zorgen dat je direct in actie komt en jezelf in veiligheid kunt brengen. Dat werkt zo: als een kind een schokkende gebeurtenis meemaakt, gaat er een alarmbel af in de hersenen. Deze alarmbel zorgt ervoor dat er stresshormonen in het lichaam worden aangemaakt, waardoor het kind binnen enkele milliseconden het gevaar kan inschatten en kan beslissen wat het moet of kan doen: vechten, vluchten of niets (bevriezen). Zodra het gevaar geweken is, nemen de stressgevoelens en -hormonen weer af en kan het kind weer ontspannen.

Ontregeld stress-systeem

Bij kinderen die ingrijpende jeugdervaringen meemaken, raakt het stress-systeem ernstig ontregeld. Zij voelen zich onveilig op een plek waar ze zich geborgen en ontspannen zouden moeten voelen. De alarmbel in hun hersenen gaat constant af en het lichaam blijft stresshormonen aanmaken. Chronische stress: het kind raakt eraan gewend steeds alert te zijn op mogelijk gevaar. Dit helpt het kind overeind te blijven in een bedreigende omgeving. De keerzijde is dat het kind door de voortdurende, chronische stress zich zelden helemaal kan ontspannen. De stresshormonen blijven rond razen en kunnen ernstige schade veroorzaken in het lichaam en de hersenen. Een ander nadeel is dat de alarmbel te scherp is afgesteld en ook gaat rinkelen bij niet-bedreigende prikkels, zoals een onverwacht geluid of een liefdevolle aanraking.

Toxische stress

Chronische stress is zeer schadelijk. Vooral voor kinderen die nog volop in ontwikkeling zijn. Zeker als er geen bescherming van een betrouwbare volwassene tegenover staat, kan chronische stress de hersenen en het lichaam vergiftigen. Dan spreken we van 'toxische stress'.

Toxische stress beschadigt de hersenen op drie met elkaar samenhangende manieren: de omvang van de hersenen neemt af, het aantal verbindingen tussen hersencellen vermindert en er ontstaat een teveel aan stresshormonen. Om te begrijpen hoe dat kan is enige kennis van de functie en ontwikkeling van de hersenen nodig. Lees verder: Toxische Stress tast de ontwikkeling van de hersenen aan (pdf)