5 praktijktips voor aandachtsfunctionarissen bij geweld tegen volwassenen

1. Stel kennis beschikbaar

Bij ouderensmishandeling speelt ongeloof dat het voorkomt een rol: zeker van ernstige vormen of seksueel misbruik denken we snel dat ouderen dat niet meemaken.

‘Het is een ver-van-mijn-bed-show: ik heb het nog nooit gezien, dus het bestaat niet. En als je al geen ernstige vormen van ouderenmishandeling herkent, hoe kan je dan de kleinere, subtielere signalen opvangen?’
Medewerker thuiszorg

Cijfers over huiselijk geweld kunnen de bewustwording van medewerkers vergroten.

‘De focus op huiselijk geweld kan je in je organisatie beter aanbrengen als medewerkers zich ervan bewust zijn hoe vaak het voorkomt. Dus cijfers delen, dan zullen medewerkers misschien eerder geneigd zijn te handelen.’
Ervaringsdeskundige

De Kenniskaart (ex-)partnergeweld en de Kennisbank ouderenmishandeling bevatten veel informatie die je met je collega’s kunt delen.

2. Maak het onderwerp persoonlijk

Huiselijk geweld gaat over mensen, het raakt mensen. Dus in het werk met mensen kan je ermee te maken krijgen. Het is belangrijk het thema ‘smoel’ te geven en het gevoel van je medewerkers aan te spreken.

‘Realiseer je dat je je eigen kompas bent. Trainingen helpen hoor, maar daarmee wordt voornamelijk je hoofd aangesproken. En daarmee ga je weg van je gevoel. Ik pleit voor zelfkennis bij elke professional en het lef om naar je hart te luisteren, want dat klopt altijd.’
Ervaringsdeskundige

Over het algemeen hebben professionals die met mensen werken daar bewust voor gekozen: ze willen iets betekenen voor hun cliënten. Een arts zegt daarover:

‘Je bent niet voor niets arts geworden, met mensen gaan werken, dus daar kan je je medewerkers ook op aanspreken.’

Om de bewustwording te vergroten helpt het om vaker gebruik te maken van de expertise van ervaringsdeskundigen, bijvoorbeeld voor een voorlichting of training. Zoek in je regio naar mogelijkheden.

Een voorbeeld is de Gemeente Rotterdam. Op de campagnewebsite Verborgen leed zijn verschillende ervaringsverhalen over ouderenmishandeling te vinden. Bovendien stelt de gemeente onder andere voor zorgprofessionals theaterproductie Au!derdom beschikbaar.

3. Maak een programma

Om geweld tegen volwassenen onder de aandacht van de medewerkers te krijgen en te houden kan het helpen een programma op te stellen, met daarin onderdelen die over de tijd terugkomen.

‘Mensen raken blind voor het onderwerp, dus je moet blijven herhalen.’
Aandachtsfunctionaris thuiszorg

Belangrijk dat je daarvoor verschillende vormen inzet.

‘Naast theorie moet er ook aandacht zijn voor casuïstiek, bijvoorbeeld in de vorm van filmpjes. Dan spreek je ook de verzorgenden aan.’
Aandachtsfunctionaris verpleeghuis

Ook kan het helpen om ouderenmishandeling en partnergeweld concreet zichtbaar te maken in de organisatie. Bijvoorbeeld door posters op te hangen. Of door een A4 uit te delen aan alle medewerkers waarop aan de ene kant signalen staan en op de andere kant het stappenplan

‘Je moet er als medeweker dagelijks mee geconfronteerd worden en er direct op worden aangesproken. Anders zakt het weg.’
Medewerker VVT

In de online gesprekstool 'In gesprek over meldcode-dilemma's' zijn meerdere vraagstukken beschreven specifiek over ouderenmishandeling of partnergeweld. Plan een teambijeenkomst om casus hieruit met elkaar te bespreken.

4. Zet ambassadeurs in

Naast de aandachtsfunctionaris huiselijk geweld zijn er in de organisatie vaak ook andere functionarissen die een belangrijke rol kunnen spelen in het eerder signaleren en bespreken van huiselijk geweld. In het geval van ouderenmishandeling zijn dat bijvoorbeeld casemanagers dementie, thuisbegeleiders uit de wijkzorg, een woonzorg-coördinator of een familiebegeleider/-ondersteuner in de VVT.

‘Familiebegeleiders zijn collega’s die ingeschakeld worden als er gedoe is tussen cliënten en de familie of tussen de organisatie en de familie. Zij zijn geschoold in mediation, gespreksvoering en signalering. Dus dat helpt enorm.’
Medewerker VVT

Zo zijn er meer collega’s die kunnen optreden als ambassadeurs voor de meldcode en huiselijk geweld. Een aandachtsfunctionaris uit een ziekenhuis vertelt een promotiecampagne te zijn gestart door deze betrokken collega’s te laten vertellen hoe belangrijk zij het thema vinden.

‘Daarmee plant je zaadjes bij de collega’s, in korte contacten. Daarnaast moet je het implementeren in bestaande structuren en in het inwerkprogramma.’

5. Bespreek na

Evalueren is een belangrijk onderdeel van het effectiever leren werken met de meldcode. Bespreek casuïstiek na met de betrokken professionals, met als doel om van elkaar te leren, met elkaar te reflecteren en om individueel mee verder te kunnen.

‘Het is heel leerzaam een casus goed te evalueren en vaker met medewerkers in gesprek te gaan over hun handelen. Hoe heeft een ieder dat ervaren? En heb dan ook aandacht voor de onderstroom, wat doet het met je, bijvoorbeeld als je die moeilijke vraag hebt gesteld? Dan je je ook goed samen kijken wat maakte dat het werkte.’
Aandachtsfucntionaris in de thuiszorg

Ook belangrijk om succesverhalen met elkaar te delen, om elkaar te inspireren en te laten zien wat heeft gewerkt.

Voor meer tips en praktijkvoorbeelden van aandachtsfunctionarissen, bekijk ook thema 1 Kennis over de meldcode. Ook de andere thema’s bevatten interessante informatie voor het op de agenda houden van het thema huiselijk geweld tegen volwassenen.