8 tips voor en door professionals over efficiënt samenwerken

1. Neem de samenwerking met de cliënt / het gezin als startpunt

De samenwerking met het gezin staat voorop. Dat maakt het voor de cliënt / het gezin makkelijker.

‘Cliënten vinden het niet fijn om hun verhaal keer op keer te vertellen. Telkens geconfronteerd worden met wat er niet goed gaat is niet helpend. Een idee om dat anders te doen, is een gesprek met verschillende disciplines bij elkaar te voeren, met de cliënt erbij, waarin de cliënt één keer zijn of haar verhaal doet.,Iedereen vraagt uit wat nodig is en dan kan iedere partij daarop voortbouwen.’
Ervaringsdeskundige

Daarnaast is het belangrijk je te realiseren dat de noodzakelijke informatie voor samenwerking met ketenpartners alleen in samenspraak met de cliënt / patiënt kan worden verzameld. Bereid daarom een overleg met ketenpartners of een multidisciplinair overleg (MDO) voor met betrokken gezinsleden.

‘Wij gaan bij de start samen met de ouders zitten en bespreken wie betrokken is en wie we om tafel willen. Het is dan wel belangrijk dat er afspraken worden gemaakt, dat duidelijk is wie waarvoor verantwoordelijk is en dat ook oppakt.’
Medewerker jeugdzorg

Ook vragen als: 'Wat wil jij dat er besproken wordt?' of 'Wat is jouw wens voor de toekomst?' zijn belangrijk om te stellen en de antwoorden daarop vast te leggen in het dossier.

2. Hou het klein en praktisch

Ook op organisatieniveau moet de samenwerking goed geregeld worden, maar als professional kan je veel zelf regelen als het gaat om samenwerken met en rondom het gezin. Zorg daarom dat je weet wie betrokken is bij een gezin. Het is belangrijk dat de partijen op de hoogte zijn van elkaars betrokkenheid en elkaar weten te vinden als dat nodig is. Ga met elkaar, inclusief het gezin, om de tafel en bepaal dan samen wie regie houdt en wat dat inhoudt.

‘Niet iedere professional hoeft dezelfde informatie te hebben, maar weten van elkaars betrokkenheid is wel van belang.’
Huisarts

‘Kom na 6 weken weer bij elkaar en kijk wat er van de doelen behaald is. Niet op organisatieniveau en van bovenaf bepalen wie wat moet doen, maar per casus bekijken wat het best is.’
Medewerker wijkteam

Een methode om gezamenlijk een analyse en hulpverleningsplan te maken van en met een gezin waar de veiligheid van kinderen in het geding is, is het SAAF (Safeguarding children Assesment and Analysis Framework).

3. Leer elkaar kennen

Je maakt als mens contact met elkaar, niet als organisatie. Investeer daarom in het leren kennen van de mensen met wie je samenwerkt.

‘Zorg dat je elkaar ziet, al is het digitaal, dan heb je er een gezicht bij. En: zorg dat je weet wat je elkaar te bieden hebt.’
Jeugdverpleegkundige

Het is belangrijk jezelf zichtbaar te maken, zowel binnen als buiten organisatie. Investeer daarom in het contact leggen met partijen met wie je meer zou willen samenwerken.

‘Ik ga in mijn regio bijvoorbeeld zoveel mogelijk bij huisartsen langs, zodat zij er eerder aan denken informatie met de jeugdarts te delen.’
Jeugdarts

Lees het artikel 'Zó werkt samenwerken echt', waarin een huisartsenpraktijk, wijkteam, Veilig Thuis en een eerstelijnsorganisatie vertellen wat zij deden om effectiever met elkaar samen te werken bij vermoedens van huiselijk geweld.

4. Weet wie waarvan is

Zorg dat je weet wat de taken en verantwoordelijkheden zijn van je ketenpartners en die van jezelf. En dat je dat kunt uitleggen aan gezinnen.

Lees hoe de samenwerking geregeld is in het protocol Kinderbeschermingsmaatregelen rondom de geboorte.

In de Frustratiewijzer lees je tips en informatie om de samenwerking bij huiselijk geweld te verbeteren. Onder andere over regievoering en weten wat je partners doen.

5. Wees open en transparant

Er is geen algemene werkwijze of richting te geven voor een soepele samenwerking. Het is belangrijk dat je je eigen manier zoekt, maar dat je vooral open en transparant bent naar elkaar.

‘Als het niet botert, intern of extern, maak het direct bespreekbaar. Dat verlaagt de drempel.’
Medewerker kinderopvang

Ook als het gaat over samenwerken in een casus is het belangrijk expliciet te maken wat je van de ander verwacht.

‘De processen van het wijkteam en Veilig Thuis moeten op elkaar aansluiten, maar dat is niet altijd het geval. De verwachtingen over en weer, wie welke rol heeft en de afspraken met de cliënt zijn niet altijd duidelijk. Het is dus belangrijk dat wel goed uit te spreken naar elkaar’
Medewerker wijkteam

6. Kijk wat je zelf kunt doen

Als er een wachtlijst is voor de hulp, is het belangrijk dat de andere betrokken partijen niet gaan afwachten.

‘Het is voor een gezin zo belangrijk dat je dan niet wacht tot de aangewezene in actie komt, want daar wordt het gezin de dupe van. Kijk wat je zelf kunt doen voor een gezin. Waar blijf ik anders en waar blijven mijn kinderen? Dan weet ik het ook niet meer.’
Ervaringsdeskundige

Het kan dan nodig zijn om ‘buiten de lijntjes te kleuren’ en ‘ongehoorzaam’ te zijn om te laten zien wat nodig is om veranderingen te creëren.

‘Kom met praktische voorbeelden hoe het wel kan, denk in kansen en oplossingen, ook als dat niet precies binnen de kaders past.’
Medewerker wijkteam

Lees het interview met Robin Bremekamp over wanneer samenwerken noodzakelijk is en wanneer niet.

7. Ken elkaars taal

Om goed te kunnen samenwerken hoef je niet per se elkaars taal te spreken, maar je moet elkaar wel kunnen begrijpen. Zeker als het gaat over specifieke woorden, zoals spoed, veiligheid of crisis komt het voor dat verschillende partijen daar iets anders onder verstaan. Dat zorgt voor verwarring en kan leiden tot verkeerde verwachtingen.

‘Woorden als spoed, crisis, daar hebben Veilig huis medewerkers en medewerkers van een lokaal team vaak verschillende beelden bij. Ja, en dan verwacht een medewerker van een lokaal team een actie van Veilig thuis en heeft Veilig thuis daar een andere mening over en dan ontstaan er wrijvingen. Wees dus duidelijk wat je precies bedoelt, wat je zelf gaat doen en wat je van de ander verwacht.’
Medewerker Veilig Thuis

8. Werk samen met het informele netwerk

Als professional ben je tijdelijk bij een gezin betrokken. Familieleden, buurtgenoten, vrienden en kennissen blijven over het algemeen langer in het leven van een gezin aanwezig. Werk daarom vanaf het begin samen met het sociale netwerk van gezinnen – daarmee organiseer je langdurige steun.

• Handreiking: Effectief samenwerken met het informele netwerk
• Het belang van sociale steun